دکتر تُکرَم نَگیش دِواری (Tukaram Nagesh Devare،1914-1957) در حیدرآباد دکّن به دنیا آمد. وی تحصیلاتش را ناندید (مَهاراشتَرِ فعلی) و «فِرگُسون کالج» (Fergusson College) در شهرِ پونا هندوستان آغاز نمود. سپس در «دانشگاهِ بمبئی» در مقطعِ کارشناسی ارشد و دکتری ادامه تحصیل داد. وی همچنین مدرکِ لیسانس حقوق از این دانشگاه گرفت. مرحوم دکتر دِواری در «اِن.وادیا کالج» (N.Wadia. College) استاد و مدیرِ گروهِ فارسی و اردو بود. وی از تاریخدانهایِ هندوستانی در زمینه زبان و فرهنگِ دوره میانیِ هندوستان بود. مرحوم دِواری به زبانهایِ: هندی، اردو، فارسی، انگلیسی، عربی، مَرهَتی مسلّط و تاحدی پشتو و تِلنگو هم میدانست.
مرحوم دکتر دِواری در سالِ 1961 کتابی منتشر نمود با عنوانِ: « A Short History of Persian Literature at the Bamani, The Adil Shahi and the Qutub Shahi Courts-Deccan» . وی با مراجعه به کتابخانههایِ هندوستان و مراکزِ آرشیو و اسنادِ داخل و خارجِ هندوستان، براساس نسخههایِ خطّی و منابعِ ادبی، تاثیرِ چند مذهبی و چند زبانی بودن سرزمینِ دکّن بر ادبیاتِ هندوستانی-فارسی را بررسی کرد و ارتباط فارسی و زبانهایِ بومی هندوستان را نشان داد.
به دلیلِ اهمّیتِ این کتاب، در سالِ 2018 دوباره در هندوستان منتشر شد و قرار است روزِ چهارشنبه 26 ژوئن 2019 در «موزه سالار جنگ» در حیدرآباد دکّن رونمایی شود. در این مراسم، شَری اِی.کِی گول (تاریخدان برجسته هندوستانی)؛ پروفسور عزیز بانو (مدیرِ گروهِ فارسی در دانشگاهِ مولانا آزاد برایِ زبانِ اردو)؛ پروفسور سلمی فاروقی (از گروه مطالعاتِ دکّن در دانشگاهِ مولانا آزاد برایِ زبانِ اردو) و سُدیر.تی.دِواری (سفیرِ پیشینِ هندوستان و معاونِ وزارتِ خارجه هندوستان) حضور خواهند داشت و ریاستِ جلسه را شَری سریپاد بالیراو، برعهده خواهد داشت.
شایانِ ذکر است که پیش از این، در سالِ 2018 این کتاب، با حضورِ محمّد حمید انصاری (معاونِ پیشینِ رئیسجمهورِ هندوستان)، شاهد مهدی (رئیسِ پیشینِ جامعه ملیه اسلامیه)، دکتر مظفّر عالم (استادِ تاریخِ هندوستان در دانشگاهِ شیکاگو)، دکتر چَندِر شیکر (استاد گروهِ فارسی دانشگاهِ دهلی) و دکتر علی دهگانی در خانه فرهنگِ ایران در دهلینو رونمایی شده بود.
لینکِ خبر:
https://www.thehansindia.com/news/cities/hyderabad/evolution-of-indo-persian-in-the-deccan-at-salar-jung-museum-lecture-hall-539361
تهیه و تنظیم: لیلی عبدی خجسته
64