نسخه هایِ خطی تصحیح شده در هندوستان و پاکستان (8)

آنچه در ذیل می آید بخش هشتم تعدادی از نسخه های خطی تصحیح شده در هندوستان و پاکستان است که برای اطلاع تراث پژوهان به آن اشاره می‌کنیم. (بخش اول و بخش دوم و بخش سوم و بخش چهارم و بخش پنجم و بخش ششم و بخش هفتم)

لازم به ذکر است که  اطلاعاتِ مربوط به پایان‌نامه‌ها، هم در پایگاه‌هایِ Shodhganga.inflibnet.ac.in (پایگاهِ پایان‌نامه‌هایِ هندوستان) و Higher Education Commission Pakistan (کمیسیون آموزشِ عالیِ پاکستان) و هم در پروفایلِ اساتیدِ گروه‌ها و دانشگاه‌هایِ مزبور موجود است.

دیوانِ سیّد سراج الدّین خراسانی معروف به سراجی-  زبان: فارسی، تصحیح، مقدّمه و تعلیقات: نذیر احمد، دانشگاهِ اسلامی عَلیگَر، هندوستان، 1972.

تصحیحِ نسخه منحصر به فرد «زیجِ مظفّرشاهی»- از مولّفی ناشناس، زبان: فارسی، با مقدّمه، تصحیح و حواشی، معنی اصطلاحاتِ هندی به انگلیسی و فارسی: دکتر آفتاب اصغر، چاپ در «مجلّه تحقیق»، ویژه‌نامه قرنِ پانزدهم هجری، جلد 3، شماره 1، سپتامبر 1980، صفحات: 113 – 152.  کلّیه علومِ اسلامی و ادبیاتِ شرقیه، دانشگاهِ پنجاب، لاهور.

(عنوانِ نسخه: «زیج مظفّرشاهی»، نامِ اصلیِ زیج: «الشّمس و القمر»، مولّف: ناشناس- هم‌عصرِ سلطان المظّفر شاه، احتمالاً سلطان مظفّر شاه گُجراتی ( دوره حکومت: 917-932هجری)، مخزونه: مجموعه شیرانی، کتاب‌خانه دانشگاهِ پَنجاب، لاهور، کاتب: درج نشده است. به احتمالِ قوی، نامِ کاتب، گُل محمّد باشد، سالِ کتابت: درج نشده است. با توجّه به جنسِ کاغذ، رسم‌الخط و نوعِ خط به قرنِ سیزدهم هجری تعلّق دارد).

تصحیح و مقدّمه «کلّیاتِ ملّا محمّد توفیق کشمیری (1108 – 1197 هجری)» - مصحّح: محمّد وصی اختر، اداره تحقیقاتِ عربی و فارسی، پَتنا، هندوستان، 1989.

مثنویِ گوهرِ منظوم- زبان: فارسی، مولّف: غلام علی مدّاح تَتَوی، تصحیح: سیّد خضر نوشاهی، مجلّه پاکستان هستاریکل جرنل، کراچی، پاکستان، 1993.

دیوانِ روحی (غزلیاتِ فارسیِ مولانا اصغر علی روحی)- تصحیح از: معین نظامی- اورینتَل کالج، دانشگاهِ پَنجاب، لاهور، 1995. 

«آئینه حیرت»؛ تذکره شاعراتِ فارسی تا قرنِ سیزدهم هجری -  زبان: فارسی، تاریخِ تالیف: 1258 هجری، تالیف: احمد حسین سحر کاکوروی (وفات: 1289 هجری)، مقدّمه و تصحیح: رئیس احمد نعمانی، کتاب‌خانه عمومی و شرقی خدابحش، پَتنا، 1996. (براساسِ نسخه‌ منحصر به فرد در کتاب‌خانه شبلی نعمانی، دارالعلوم ندوه العلما، لکنو، هندوستان) - توضیح: در این تذکره شرحِ حال و نمونه اشعار 37 زنِ شاعر ایران و هندوستان گردآوری شده است که نخستین آنها: بی‌بی آرزویی سمرقندی و آخرشان: نورجهان بیگم است. شایان ذکر است که از دیگر تذکره‌هایِ سحر: «بهارِ بیخران» (تذکره شاعرانِ اردو به زبانِ فارسی)؛ «طورِ معنی» (تذکره سخن سرایانِ متقّدم و متّاخرِ فارسی در ایران و هند از آغاز تا زمانِ مولّف).

«ریاض‌الشّعراء»- مولّف: علی قلی داغستانی واله، مقدّمه، تصحیح و ترتیب: دکتر شریف حسین قاسمی، رامپور رضا لائبریری، 2001.

«دیوانِ ناصر علی سَرهندی»- تصحیح از: رشیده حسن هاشمی، مرکزِ تحقیقاتِ فاسی ایران و پاکستان، اسلام‌آباد، پاکستان، 2005.

«دیوانِ سعید خان»- مولّف: سعید خان قریشی ملتانی (1022- 1088هجری)، تصحیح: معین نظامی، دانشگاهِ پنجاب، لاهور، پاکستان، 2008.

«خیرالاذکار فی مناقب الابرار»- محمّد گَلوی (به زبانِ اردو: گهلوی)، زبان: فارسی، به تصحیح: دکتر عبدالعزیز ساحر، قلم‌کار بیتَک، واه کینت، پاکستان، 2010. (محمّد گَلوی (به اردو: گهلوی) در نیمه دوّم قرنِ 12 و نیمه نخست قرنِ 13 هجری در ملتان می‌زیست. از آثارش: «شرحِ مطلع‌الانوار»؛ «شرحِ نامِ حق»؛«شرحِ یوسف وزلیخایِ جامی»؛«حاشیه تحفه‌الابرار»؛«حاشیه مخزن الاسرار»؛«شرحِ کریما»؛«شرحِ گلستان»؛« خیرالاذکار فی مناقب الابرار»؛«دیوانِ محمّد» است. «خیرالاذکار فی مناقب الابرار» در بیانِ احوال و کراماتِ پیرِ طریقتِ خود، ماخذی مهم در تاریخِ چشتیه نظامیه در پنجاب است. شیخِ او، نورمحمّد نارووالا (درگذشت: 1204 هجری) بود. (مقاله: «اطّلاعاتی چند درباره شرحِ حالِ محمّد گَلوی (به زبانِ اردو: گهلوی)»، مقاله‌نویس: دکتر معین نظامی، مجلّه علمی-پژوهشی «سفینه»، جلد1، شماره 11/ 2013م، گروهِ فارسی، اورینتل کالج، دانشگاهِ پَنجاب، لاهور، پاکستان).

تصحیحِ غزلیاتِ ناشناخته جلال‌الدّین اسیر اصفهانی- مصحّح: کتر وجیه‌الدّین، انجمنِ استادانِ فارسی، دهلی، سالِ چاپ: ؟.(پایان‌نامه دکتری، گروهِ فارسی، دانشگاهِ گرونانَک، اَمرَتسَر، هندوستان، استادِ راهنما: دکتر عزیز عبّاس، سالِ دفاع: 1997)

تهیه و تنظیم: لیلی عبدی خجسته